تصوف تا اواخر سده پنجم و اوائل سده ششم هجری در خراسان یا افغانستان امروزی به اوج خود رسید و ولایات بلخ، هرات و غزنی از مراکز اصلی تصوف اسلامی به حساب می رفتند.
اما حمله چنگیز بر خراسان در سده سیزدهم و تخریب بسیاری از شهرهای بزرگ این کشور، تصوف و اهل صوفیه سخت آسیب دیدند.
به گفته سید مخدوم رهین، وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان، هرچند شماری از صوفیان بزرگ توانستند اصالت تصوف را حفظ کنند، ولی حمله مغول بر خراسان، افزون بر تصوف، بسیاری از رشته های علوم در خراسان را متأثر ساخت.
آقای رهین گفته است:"با هجوم مغول به خراسان تباهی در تمام شئون زندگی رخ داد.با قتل عام ها و با ویرانی کامل شهرهای بزرگ ما، دیگر همه چیز میان مردم زجر دیده فرق می کرد. از آن به بعد دیگر ابن‌سینایی ظاهر نشد در فلسفه، از آن به بعد دیگر ابوریحان بیرونی و ابو نصر فارابی به وجود نیامد."
به گفته وی:"به همین ترتیب، این حادثه بر تصوف و شیوه بینش عارفانه نیز اثر گذاشت. پس از این حادثه تصوف اسلامی آن اصالتی که در قرون سوم و چهارم و پنجم داشت، دیگر فرق کرد."
به گفته محققان، پس از این حادثه، تصوف اسلامی دچار دگرگونی هایی شد که ریشه در اصالت تصوف نداشت و پدیده هایی منفی از جمله "توجه به بیکارگی، مفت خوری و کم علاقگی به کسب علم"وارد تصوف شد.
بدعت؟
همچنین در مورادی تصوف با "بدعت هایی" هم درآمیخت و این وضعیت تا سالیانی دراز ادامه یافت.
به گفته متین مونس، محقق تصوف، افزون بر جنگ های متعدد در دوره های مختلف، صوفیان به دلیل نفوذ مردمی خود مورد حسادت شماری از حکام و متشرعین نیز قرار گرفتند و مجبور به هجرت به سایر کشورهای اسلامی شدند.
آقای مونس گفته است:"گاهی شماری از افراد، که محتسب بودند و شیوه تفکر عارفانه برای شان قابل تحمل نبود، بر صوفیان از مجراهای مختلف فشار وارد کردند. صوفیان در افغانستان از نفوذ مردمی برخوردار بودند و به همین دلیل روابط خوبی با حکام داشتند. این مساله هم سبب می شد تا صوفیان از سوی برخی اراکین تنگ‌نظر متأثر شوند. جدال ها میان متشرعین و صوفیان در مورد شیوه بینش آنها هم سبب شد تا صوفیان از مناطق شان به سایر کشورها هجرت کنند."
دهه های اخیر نیز، عصر پر نشیب و فرازی برای تصوف و اهل صوفیه در افغانستان بوده است. در این دهه ها حتی افرادی ظهور کردند که افزون بر چهار سلسله تصوف قادریه، نقشبندیه، سهروردیه و چشتیه دست به ایجاد شاخه های دیگری زدند.
شاخه ناجیه که در میان مردم به طریقه "خواهران و برادران" مشهور است، یکی از این شاخه ها است.
جنگ
علاوه بر این، مشکلات مختلف سیاسی، اجتماعی و جنگ های سه دهه اخیر نیز تصوف را در افغانستان تحت تاثیر قرار داده است.
سید محمود گیلانی، که نیاکانش از پیشوایان صوفیه در افغانستان بوده اند، می گوید که در سالهای تجاوز شوروی سابق به افغانستان، دهها مرشد و سالک صوفیه از سوی حکومت تحت حمایت شوروی سابق کشته شدند.
آقای گیلانی گفت:"زمانی که کودتای کمونیستی به وقوع پیوست، بسیاری از شیوخ صوفیه و پیروان آنها از سوی کمونیست ها بازداشت شدند و از بین رفتند. تصوف در جنگ های سه دهه اخیر متأثر شده است."
به گفته محققان، وجود مشکلات مختلف سیاسی و اجتماعی در دهه های اخیر در افغانستان، زمینه را برای سوء استفاده ها از محافل صوفیه نیز مساعد ساخت.
"خانه جاسوسان"
مولوی حبیب الله حسام، متشرع افغان، ادعا دارد که برخی از جاسوسان سازمان های استخباراتی کشورهای خارجی به هدف تطبیق برنامه های خود در افغانستان وارد حلقات صوفیه شده اند، ادعایی که از سوی صوفیان رد می شود.
آقای حسام گفت:"محافل صوفیانه یک بستر بسیار راحت برای دشمنان اسلام هم می توانند شوند.دشمن می تواند در لباس آنها وارد شود، چون جوامع غیراسلامی اکثرا به تصوف علاقه زیاد دارند."
او افزود:"ما شاهد هستیم که انگلیس ها در گذشته به شمول افغانستان در پاکستان و هندوستان خانقاه داشتند. کا گ ب، سازمان استخباراتی شوروی وقت هم در زمان تجاوز به افغانستان در این کشور خانقاه ساخت و عناصر خانقاهی آن تا هنوز معلوم الحال است."
اما تنها تجاوز شوروی و روی کار آمدن حکومت دست نشانده آنها در افغانستان عامل متحول شدن تصوف در این کشور نشد، بلکه راه یافتن عقاید وهابیت در میان برخی از مجاهدین در سالهای جهاد نیز یکی از عوامل این امر است.
رویارویی با وهابیت
در سالهای جهاد بود که اختلاف نظرها میان صوفیه و متشرعین، که پیش از آن از سوی شماری معدودی از افراد مطرح می شد، گسترش یافت.
داود اعظمی سردبیر برنامه های بی بی سی در افغانستان، که در عرصه تصوف پژوهش کرده است، می گوید که این اختلافات پس از آن افزایش یافت که شماری از مجاهدین از مدارس مذهبی که از سوی گروه های وهابی تمویل می شدند، فارغ التحصیل شدند.
آقای اعظمی گفت:"افغانستان یکی از معدود کشورهایی است که در این جا اختلاف فکری میان متشرعان و اهل تصوف بسیار کم بوده و اصلا وجود نداشته است. اکثر علمای افغانستان صوفی بوده اند، اما در سالهای جهاد، زمانی که دهها هزار نفر از کشورهای عربی بخاطر جهاد وارد افغانستان شدند، با خود عقاید مختلف از جمله مذهب وهابیت را نیز وارد افغانستان کردند."
او افزود:"وهابیت یک عقیده رفورمیست (اصلاح طلب) است که در عربستان امروزی به وجود آمده و وهابی ها از دین اسلام تعبیر لفظی دارند. آنها در بسیاری از موارد اعمال صوفیه را رد می کنند."
"حالا به نظر می رسد که وهابیت در افغانستان پیروان زیادی پیدا کرده و ما در سالهای جهاد شاهد بوده ایم که اختلاف نظرها میان صوفیان و متشرعان بیشتر شد و پس از سالهای جهاد این اختلاف نظرها گسترش یافت و در زمان حاکمیت طالبان در افغانستان این تنش به اوج خود رسید و حالا هم این اختلاف نظرها با همان گستردگی در افغانستان پا برجا است."
صوفیان و طالبان
گروه طالبان، که به تندروی مشهور است و در زمان تسلط خود بر افغانستان قوانین سختگیرانه خود را در این کشور به اجرا گذاشته بودند، از دیگر پدیده های دهه های اخیر است که تصوف در افغانستان از آن تاثیر پذیرفته است.
هرچند شماری از طالبان خود اهل صوفیه بوده اند، اما در زمان حاکمیت رژیم آنها در افغانستان، برگزاری مجالس صوفیه به خصوص سلسله چشتیه که موسیقی را وسیله ای برای نزدیک شدن به خدا می دانند، محدود شده بود.ولی با آن هم شماری از پیروان شاخه چشتیه در افغانستان، به خصوص در کابل با استفاده از آلات موسیقی مجلس خود را برگزار می کردند.
محدودیت های کنونی
اما در حال حاضر، که افغانستان دچار مشکلات مختلف سیاسی، اجتماعی و امنیتی است، اهل صوفیه در این کشور در چه وضعیتی قرار دارند؟
سید محمود گیلانی، یکی از خلفای سلسله قادریه می گوید که به دلیل مشکلات مختلف، از جمله مشکلات امنیتی برگزاری جلسات صوفیه در مناطق مختلف افغانستان محدود شده است.
آقای گیلانی گفت:"امروز هم با مشکلاتی مواجه هستیم، ما اجتماعات بزرگ تصوفی را برگزار نمی توانیم، به دلیل این که جنگ ادامه دارد، ناامنی است و یک اجتماع بزرگ در یک قریه باعث ایجاد اشتباه شده می تواند هم از طرف حکومت و هم از طرف نیروهای خارجی مستقر در این کشور. ما شاهد بوده ایم که محافل عروسی به ظن اجتماع مخالفان هدف بمباران قرار گرفته است. بنا بر این، هنوز هم تهدیدها وجود دارد."
آقای گیلانی همچنین گروه های افراطی را نیز تهدیدی برای تصوف و اهل صوفیه می خواند، به دلیل این که، به گفته این مرشد طریقت، تصوف در تضاد با افکار افراطی قرار دارد.
آقای گیلانی گفت:"افراطگرایی هم تهدیدی دیگر در برابر صوفیه است. ما در برخی از مناطق ناامن می بینم که شماری از افراد صوفیه را بر ضد خود فکر می کنند. چون می دانند که در اجتماعات تصوفی به مردم راه حق و باطل نشان داده می شود. تصوف کشتار مردم را رد می کند و تاکید بر تامین صلح و برادری میان مسلمانان می کند."
او همچنین گفت:"در حال حاضر مخالفان دولت به بهانه های مختلف مردم را به قتل می رسانند. آنها تصوف را برای خود تهدید میدانند. بنابر این، بدون شک تصوف در سالهای اخیر سخت متأثر شده است."
هرچند به گفته برخی از متشرعین، رهروان تصوف به "بیراهه روان اند"، اما اهل صوفیه می گویند در حال حاضر معنویتگرایی افراطی در تقابل با مادیگرایی افراطی در سراسر جهان رواج یافته است، تصوف واقعی، پاسخی است به این مشکلات.منبع:سایت بی بی سی

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(دامت برکاته) در ابتدای درس خارج فقه خود در مسجد اعظم قم با اشاره به انقلاب‌های شکل‌گرفته در منطقه به خصوص قیام مردم بحرین و جنایات آل خلیفه در این کشور و اظهارات غیرمعقولانه برخی علمای اهل‌سنت در این خصوص اظهار داشت: قرضاوی که رییس گروهی از علمای اهل سنت است، آدم باسواد و نسبتا روشنی است ولی اخیرا درباره قیام شیعیان و اهل سنت بحرین سخنانی گفته که زیبنده یک عالم دینی نیست.
آیت‌الله مکارم شیرازی خطاب به قرضاوی، رییس الازهر و مفتی بزرگ سوریه گفت: این آقایان بیایند و بنشینیم تا ثابت کنیم اگر انقلاب اسلامی ایران نبود هرگز انقلاب‌های منطقه شکل نمی‌گرفت.
به گزارش مرکز خبر حوزه، آیت الله مکارم ادامه داد:‌ وی اظهار کرده نسبت به قیام بحرین علاقه ندارد و باید سرکوب شوند، در حالی که یک عالم روشن دینی نباید این حرف را بزند. این حرف یعنی تبعیض میام مسلمانان چطور از مصر و لیبی طرفداری می کنید ولی در بحرین از دیکتاتوری حمایت می کنید؟ یک بام و دو هوا برای یک عالم درست نیست.
وی خاطرنشان کرد: در بحرین همه شیعه نیستند و شیعه و سنی با هم قیام کرده اند و علمای اهل سنت بحرین برای قیام بیانیه داده اند ، تعصب را باید کنار بگذارید و به دنبال منطق و دلیل باشید و یک بام و دو هوا ناشی از تعصبات فرقه گرایی است و ثمره این تعصبات را اسرائیل و دشمنان اسلام می برند.

آیت الله عبدالله جوادی آملی در دیدار فعالان تشکلهای قرآنی خمینی شهر اصفهان، در سخنانی با تبریک سال جدید، اظهار داشت: نظام اسلامی مدیون قران و عترت است.
مفسر بزرگ قرآن کریم با تبیین ویژگیهای جامع? قرآنی، حرکت در مسیر قرآن و اهل بیت را رمز صیانت انسان از انحرافات دانست و با بیان اینکه اسلام و مذهب ایران را نگه داشته است، از قرآن به عنوان میزان و ترازوی سنجش انسان یاد کرد.
وی با انتقاد از ترویج مکتب ایرانی به جای مکتب اسلام، تاکید کرد: درست است که ایران مرز پرگهر و وطن ما است، اما این اسلام، مذهب و روحانیت است که ایران را نگه داشته است.
استاد برجست? حوز? علمیه تصریح کرد: رویکرد نظام اسلامی ما قرآنی است و با این رویکرد حیات خود را ادامه می دهد تا این امانت به دست صاحب اصلی آن حضرت صاحب الامر(عج) تقدیم شود.
این مرجع تقلید افزود: اینها سرمایه ماست، بنابراین با داشتن این سرمایه ها هم می توانیم تکبر نداشته باشیم، نه بی جا برویم و به برکت قرآن و عصمت و عترت یک سر و گردن هم از دیگران بالاتر باشیم و یقینا قرآن هم ما را حفظ می کند.
آیت الله جوادی آملی با اشاره به روایتی مبنی بر اینکه خود را بر قرآن عرضه کنید، تاکید کرد: پیامبر گرامی اسلام و ائمه اطهار(ع) تاکید می کردند که قبل از اینکه شما را وزن کنند، خودتان را وزن کنید، مقصود از این سخن وزن کردن ظاهری نیست بلکه مقصود جان و هویت انسان است.
هویت انسان با قرآن سنجیده می شود
مفسر قرآن کریم از این کتاب آسمانی به عنوان میزان و ترازوی سنجش انسان یاد و تاکید کرد: هویت انسان با قرآن سنجیده می شود و اگر انسان قرآن را درست نفهمد، میزان را درست نشناخته است و در چنین شرایطی توزین با میزان ناشناخته امکان ندارد، ما باید کیفیت بهره وری از قرآن را با تفسیر و اراک مفاهیم به درستی بفهمیم و به آن عمل کنیم.
مرجع عالیقدرجهان تشیع با اشاره به مفاهیم بلند وپرمحتوای قرآن کریم، خاطرنشان کرد: برای توده مردم ادراک ابتدایی از قرآن کریم هم مقدور و هم وظیفه است، ما که جزو توده مردم هستیم و از سوادی متوسط برخورداریم باید به این امور توجه کنیم.
وی با بیان اینکه ذات اقدس اله دوشاخص مهم وزین و آسان بودن را برای قرآن کریم مشخص کرده است، تاکید کرد: قرآن کریم کتابی است وزین و آسان، این دو شاخصه در کُنه این کتاب آسمانی وجود دارد و ما باید به خوبی آن را تشخیص داده و هر روز خود را با آن بسنجیم و به همراه آن پیش برویم.
اسطوره و خیالبافی در قرآن جایی ندارد
آیت الله جوادی آملی گفت: قرآن کریم حرف سبک، بی محتوا، بی دلیل نمی زند و اسطوره و خیال بافی در آن جایی ندارد؛ اگر حرفی بی دلیل زدیم و کاری بی جهت کردیم معلوم می شود عمل و حرف ما قرآنی نبوده است.
وی تصریح کرد: درست است که آیاتی درقرآن کریم وجود دارد که بسیاری ازمفسران هم در آن مانده اند، اما همان آیات بوسیله مثل، قصه و داستان به قدری رقیق می شود که برای همه افراد قابل فهم است.
استاد برجست? حوز? علمیه تصریح کرد: قرآن کریم چون وزین است، قابل نقد نیست، چون با مغز است وزین است، اما سنگین نیست و چون با فطرت هماهنگ است، علم پذیر است.
آیت الله جوادی آملی یادآور شد: حال که ترازو مشخص شد توزین نیز آسان می شود، هرگاه کار خوب و وزین انجام دادیم باید خدا را شاکر باشیم و اگر کار و یا حرف و عمل اشتباه و نادرست از ما سرزد باید استغفار کنیم.
وی با تبیین ویژگی های جامعه قرآنی، تصریح کرد: ما در شرایط کنونی دو وظیفه سنگین و مهم داریم، نخست اینکه خود قرآنی باشیم و دوم اینکه با تمام وجود از قرآن دفاع کنیم.
این مرجع تقلید تاکید کرد: ما سر سفره شهدا هستیم، تمام خدماتی که در کشور می شود که کم هم نیست نخست ثواب آن را در کارنامه امام راحل و در مرحله بعد در کارنامه مسئولان می نویسند. منبع: سایت فرارو

حامد کرزی، در پاسخ به ممنوعیت آتش زدن مدارس از سوی ملا عمر، رهبر طالبان واکنش مثبتی نشان داده است. آقای کرزی روز چهارشنبه، 10 حمل/فروردین در مراسم فارغ التحصیلی بیش از بیست هزار دانشجوی چهل و دو مرکز تربیت معلم گفت که اگر ثابت شود که واقعا ملا عمر به طالبان دستور داده که مانع آموزش کودکان نشوند، از او "تشکر" می کند.
مطابق گزارش بی بی سی، اخیرا رسانه های محلی در افغانستان گزارش داده اند که رهبر طالبان گفته است که دیگر طالبان مانع رفتن کودکان به مدارس نخواهند شد.
رئیس جمهوری افغانستان گفت: "خدا کند که راست باشد، اگر راست است، از ایشان تشکر می کنم. دیر آمد خیر است؛ ده سال زدی خراب کردی، پروا ندارد؛ حالا نکن. بگذار اولاد (فرزندان) وطن را که درس بخوانند."
آقای کرزی تاکید کرد که "راست و دروغ بودن" این خبر برای او مشخص نیست، اما ابراز امیدواری کرد که راست باشد و "خدا کند که این فکر (بر سر) برادران ما در میان طالبان آمده باشد که دشمنی با معارف نکنند."
رئیس جمهوری افغانستان همچنین گفت که طالبان باید ثابت کنند که اگر با دولت افغانستان و حضور نیروهای بین المللی مستقر در این کشور مخالفند، "دشمن" فرزندان افغانستان نیستند.
او گفت مایل است بشنود که رهبر طالبان به افراد تحت فرمان خود دستور داده که مانع رفتن دانش آموزان به مدارس نشوند و اعلامیه خود را مجددا منتشر کند تا اطمینان به دست آید که این خبر درست است.
آقای کرزی همچنین در بخشی از سخنان خود از طالبان خواست که مانع عرضه خدمات بهداشتی، به ویژه مایه کوبی (واکسیناسیون) کودکان و خدمات بهداشتی به مادران و کودکان نشوند.
او کارکردهای دولتش را در زمینه آموزش و پرورش با توجه به شرایط و تحولات ده سال اخیر در افغانستان موفق خواند و گفت که این کامیابی نتیجه علاقمندی مردم به آموزش و پرورش بوده است.
آقای کرزی یک هفته پیش نیز در مراسم آغاز سال نو تحصیلی از طالبان و آنهایی که به هر دلیلی دست به مخالفت مسلحانه زده اند، خواسته بود که از آتش زدن مدارس دست بردارند.
"اگر وجدانی در غرب مانده باشد"
آقای کرزی روز چهارشنبه بار دیگر سخنان خود را تکرار کرد که اگر طالبان خواستار خروج نیروهای خارجی از افغانستان هستند، باید از مخالفت با آموزش و پرورش دست بردارند.
حامد کرزی در بخشی از سخنرانی خود به انتشار عکس های کشتار غیرنظامیان به وسیله گروهی از نظامیان خارجی در رسانه های غربی هم واکنش نشان داد.
او تاکید کرد که باید غربی ها، به ویژه مردم عادی در آمریکا از اوضاع مردم افغانستان و تلفات غیرنظامیان به وسیله نظامیان آنها در این کشور آگاه شوند.
آقای کرزی گفت: "به این منظور (این موضوع را) در این جا یادآوری کردم که وجدان جهانی در این مورد بیدار شود – اگر وجدانی در غرب باقی مانده باشد، اگر وجدانی در آن جا باقی مانده باشد."
رئیس جمهوری افغانستان در گذشته هم بارها تلفات غیرنظامیان در حملات نیروهای خارجی در این کشور را به شدت مورد انتقاد قرار داده است.اما این بار او گفت که عکس های منتشر شده نشان می دهند که این گروه از نظامیان افراد غیرنظامی را برای "تفریح" می کشته است.
او تاکید کرد که مردم آمریکا باید آگاه شوند که نظامیان آمریکایی از نشانی آنها در افغانستان بر نوجوانان و افراد ریش سفید در مقابل اعضای خانواده شان چنین "ظلمی" می کنند.

بشار اسد رییس جمهور سوریه با پذیرش استعفای دولت، محمود ناجی عطری را به عنوان نخست وزیر موقت این کشور منصوب کرده است.
پیشتر و به دنبال بیش از یک هفته نا آرامی، تلویزیون دولتی سوریه اعلام کرده بود که دولت این کشور استعفا داده است.
محمود ناجی عطری که از سوی آقای اسد به عنوان نخست وزیر موقت سوریه منصوب شده، نخست وزیر دولت مستعفی سوریه بود. ناظران معتقدند انتصاب مجدد آقای عطری احتمالا موجب ناخوشنودی مخالفان در سوریه خواهد شد.
انتظار می رود ترکیب دولت آینده سوریه در چند روز آینده مشخص شود.
گزارش های پیشین حاکی بود که بشار اسد رییس جمهور سوریه در واکنش به نا آرامی های یک هفته گذشته این کشور که موجب کشته شدن ده ها نفر شده، در روزهای آینده یک رشته برنامه های اصلاحی را اعلام خواهد کرد.
این اصلاحات از جمله احتمالا شامل لغو وضعیت فوق العاده است که مدت48 سال از به اجرا گذاشته شدن آن می گذرد.
تظاهرات طرفداران بشار اسد
پیشتر ده ها هزار نفر از مردم در حمایت از بشار اسد رییس جمهوری این کشور، در مرکز دمشق دست به تظاهرات زده بودند.
تظاهر کنندگان با سر دادن شعارهایی مانند "خدا، سوریه، بشار اسد" به حمایت از رییس جمهور سوریه پرداختند.
خبرگزاری آسوشیتد پرس گزارش داده که مدارس امروز در سوریه تعطیل بودند و به کارمندان بانک و سایر کارکنان دولت نیز برای شرکت در راهپیمایی امروز دو ساعت مرخصی داده شده است.
انتظار می رود مشابه این تظاهرات، که با فراخوان دولت سوریه برگزار شده، در سایر شهرهای این کشور نیز برگزار شود.
پیشتر و در آخرین رشته از اعتراضات مردم، ماموران امنیتی سوری روز دو شنبه (28 مارس) برای متفرق ساختن صدها تظاهر کننده در شهر درعا به گاز اشک آور متوسل شده بودند.
به گفته شاهدان عینی تظاهر کنندگان خواستار آزادی سیاسی بوده اند. نا آرامی های سوریه از شهر درعا در نوزدهم ماه مارس آغاز شد و سپس به چند شهر دیگر سوریه سرایت کرد.
این بزرگترین خطری است که بشار اسد در دوران ریاست جمهوری خود از سال 2000 تاکنون با آن مواجه بوده است.