در فرهنگ عاشورا، اربعین به چهلمین روز شهادت حسین بن علی(ع)گفته میشود که مصادف با روز بیستم ماه صفر است.
اربعین یادآور حضور اهل بیت سید الشهدا(ع)در کربلا است.در چنین روزی کاروان آهسته آهسته به سوی کربلا گام بر می دارد و دل عاشقان، هر لحظه در تپش رسیدن به حریم معشوق به پرواز در می آیند و تو می بینی که خود را چگونه از محمل ها به زیر می افکنند تا مزار دلدار خود را در آغوش بگیرند.  
اربعین علاوه بر جایگاه معنوی و معرفتی که در اندیشه و تفکر شیعی دارد و از جایگاهی روحانی در روایات اهل بیت(ع)برخوردار است، شاهد رویدادهایی بوده است که در پی می آید.
*اربعین سید الشهداء (علیه السلام )
در چنین روزى چهل روز از فاجعه دردآور شهادت امام حسین(علیه السلام )و اهل بیت و اصحاب باوفایش مى گذرد.بر دوستان و شیعیان اهل بیت(علیهم السلام ) لازم است که با پوشیدن لباس عزاداری، تعطیل کار و برپایى مجلس عزا و شرکت در مجالس سینه زنى و ذکر مصیبت این روز را تعظیم نمایند.
*زیارت جابر از کربلا
در این روز در سال 61 ه‍ جناب جابر بن عبد الله انصارى و همراهانش ‍ قریب به چهل روز بعد از شهادت امام حسین(علیه السلام )از مدینه به کربلا وارد شدند(1). او به همراه عطیّه عوفی قبر حبیبش سید الشهداء(علیه السلام )را زیارت کردند.
*بازگشت اهل بیت(علیهم السلام )به کربلا
بنابر مشهور در چنین روزى اهل بیت (علیهم السلام )از شام به کربلا بازگشتند(2).البته برخی از مورخان نیز آن را نفی کرده و نپذیرفته اند، از جمله مرحوم محدث قمی در «منتهی الامال» دلایلی ذکر میکند که دیدار اهل بیت از کربلا در اربعین اول نبوده است.به هر حال، تکریم این روز و احیای خاطره غمبار عاشورا، رمز تداوم شعور عاشورایی در زمانهای بعد بوده است.
*ملحق شدن راءس مطهر امام حسین (علیه السلام )به بدن مطهر
در این روز -بنا بر قول ید مرتضى -راءس شریف امام حسین (علیه السلام )توسط امام زین العابدین (علیه السلام )از شام به کربلا آورده شد و به بدن مطهر آن حضرت ملحق گردید(3).
پاورقی:
1- توضیح المقاصد: ص 6 - 7.
2- مسار الشعیه : ص 26. العدد القویه : ص 219.وسائل الشیعه : ج 14 ص 478. مصباح المتهجد: ص ‍ 730. زاد المعاد: ص 328. معالى السبطین : ج 2 ص 191. فیض العلام : ص 195. بحار الانوار: ج 97 ص ‍ 329. مصباح کفعمى : ج 2 ص 596.
3- بحار الانوار: ج 44 ص 199.