احمد رشید، نویسنده و روزنامه نگار پاکستانی
بسیاری از عوامل ناآرامی های جهان عرب، در پاکستان و افغانستان هم وجود دارند و این احتمال وجود دارد که طالبان با بالا بردن سطح خشونت ها، افسار هرگونه خیزش و جنبش احتمالی در این منطقه نا آرام را در دست گیرد.
نیروهای خارجی، هم اینک وارد مرحله حساسی برای عقب نشینی از افغانستان شده اند و طالبان به عنوان بخشی از نقشه اش برای بی ثبات کردن کل منطقه، درصدد بالا بردن سطح خشونتهاست.
در چند هفته گذشته بیش از دویست غیر نظامی افغان در اثر حملات انتحاری، بر خورد با تله های انفجاری یا در گیری های رو در رو کشته شده و صدها تن دیگر نیز زخمی شده اند.
بسیاری از این حملات خونبار در نواحی شهر نشین انجام شده که از نظر دولت و نیروهای ناتو امن بودند.
بخشی از این حملات در پاسخ به عملیات نیروهای ویژه آمریکا انجام شده است که در برخی روزها و شبهای زمستان تا بیست حمله علیه رهبران طالبان و شبکه پشتیبانی آنها انجام داده و صدها پیکار جو را کشته یا دستگیر کرده بودند.
علاوه بر این، نیروهای افغان و پاکستانی طالبان، مرتبا توسط موشک های کنترل از راه دور نیز کشته می شوند.
با وجود ادعاهای فرماندهان آمریکایی مبنی بر موفقیت در بیرون راندن طالبان از مهمترین قلمروشان در استان های هلمند و قندهار، بسیاری از کارشناسان این عقب نشینی طالبان را موقتی می دانند و در توان آمریکا برای ادامه این حملات در طولانی مدت شک دارند.
دولت ضعیف
حامد کرزی و مجلس افغانستان در گیر رویارویی سیاسی بی پایانی هستند که از زمان انتخابات پارلمانی سال گذشته آغاز شده است.
بسیاری از برنامه های توسعه وکمک رسانی به خاطر افزایش خشونت ها متوقف شده اند و بسیاری از افغان ها از افزایش قیمت سوخت و غذا خشمگین هستند.
برخی از مخالفان آقای کرزی که از ائتلاف سابق شمال هستند بر شدت انتقادهای خود از دولت افزوده اند. این انتقاد ها شامل مسائل بحث انگیزی همچون قصد آقای کرزی برای مذاکره با طالبان می شود.
در این موقعیت حساس، دولت افغانستان ضعیف و آسیب پذیر به نظر می رسد.
عقب نشینی تدریجی نیروها و تجدید ساختار برخی از نیروهای ناتو و آمریکا قرار است در ماه ژوئیه آغاز شود و طالبان پاکستان در شمال غربی و ایالت پنجاب حالت تهاجمی گرفته اند.
اخیرا طالبان پنجاب، مسولیت قتل شهباز باتی، از رهبران مسیحیان و وزیر امور اقلیت های پاکستان در اسلام آباد را بر عهده گرفت. او پس از قتل سلمان تاثیر، فرماندار ایالت پنجاب در ماه ژانویه، به یکی از رهبران و مدافعان سرسخت اصلاح قانون ضد کفرگویی تبدیل شده بود.
احزاب مذهبی و گروه های افراط گرای اسلامی هم دست به دست هم داده اند تا موج بی سابقه ضد آمریکایی در این کشور را تقویت کنند.
گروه های اسلام گرا به خوبی توانسته اند افکار و احساسات عمومی را در مورد قانون کفر گویی، احساسات ضد آمریکایی و وخیم تر شدن بحران اقتصادی، سازماندهی و هدایت کنند.
ائتلاف حاکم به رهبری حزب مردم پاکستان در ارائه راهکار مقابله با اقدامات بنیاد گرایان و بدست گرفتن رهبری و هدایت مردم ناتوان بوده است.
طبقات شهری پاکستان، هراس بی سابقه ای نسبت به آینده پیدا کرده اند.
منازعه سیاسی
در همین حال روابط پاکستان و آمریکا، مخصوصا روابط ارتش آمریکا و سی آی ای (سازمان اطلاعات مرکزی) و ارتش و سرویس امنیت داخلی پاکستان(آی اس آی) به طور چشمگیری کاهش یافته است.
این تنش همه جانبه بین دو طرف، بر سر آینده افغانستان است.
ارتش پاکستان از اجتناب آمریکا از مشارکت دادن پاکستان در برنامه های آن کشور برای آینده افغانستان و عدم تمایل آمریکا برای شرکت پاکستان در مذاکرات احتمالی آینده با رهبران طالبان افغانستان، که به عقیده بسیاری از ناظران در پاکستان اقامت دارند، به شدت عصبانی است.
فقدان اراده و رهبری در هر دو دولت افغانستان و پاکستان، منازعات سیاسی داخلی در هر دو کشور بین دولت و نیروهای اپوزیسیون و جمع این عوامل با وضعیت بد اقتصادی به طالبان فرصت داده تا اقدامات تهاجمی خود را در هر دوی این کشورها افزایش دهد.
عوامل اقتصادی و اجتماعی مانند خیل جوانان بی کار که موجب قیام عمومی در کشورهایی مثل مصر، تونس و لیبی شد در افغانستان و پاکستان هم شایع و معمول است.
البته واضح است که جنبش های عمومی که به راحتی و با یک جرقه ممکن است در این کشورها ایجاد شود لزوما به دموکراسی و رعایت بیشتر حقوق بشر ختم نخواهد شد.
برعکس، این طالبان و متحدانش هستند که منتظر فرصتند تا رهبری چنین حرکت هایی را در دست گیرند. اگر این دو دولت همگام با هم عمل نکنند ممکن است خود را در وسط معرکه بزرگی بیابند که عواقب منطقه ای و جهانی وحشتناکی خواهد داشت.